Οι κύστεις στους μαστούς είναι ένα πολύ συχνό εύρημα. Ιδιαίτερα με την ευρύτερη χρήση του υπερηχογραφήματος και τη βελτίωση των μηχανημάτων που το κάνουν έχει αυξηθεί σημαντικά ο αριθμός των γυναικών στις οποίες διαπιστώνεται η ύπαρξη κύστεων.

Υπολογίζεται δε ότι, περίπου ένα ποσοστό  10% των γυναικών, θα χρειαστεί ιατρική βοήθεια γι΄ αυτό το λόγο.

Η ύπαρξη των κύστεων είναι πολύ συχνή στην παραγωγική ηλικία της γυναίκας, ιδιαίτερα κοντά στην ηλικία της εμμηνόπαυσης. Αντίθετα στις μεγάλης ηλικίας γυναίκες οι κύστεις είναι πλέον μία σπανιότητα.

Διακρίνουμε δύο ειδών κύστεις:

- τις μικρές κύστεις, με μέγεθος ελάχιστων χιλιοστών και

- τις μεγαλύτερες κύστεις (ή μακροκύστεις) που μπορούν να φτάσουν σε μέγεθος αρκετά εκατοστά.

Όταν πολλές διευρύνσεις – κυστικές διογκώσεις γειτονικών πορο-λοβιακών μονάδων συνενωθούν μεταξύ τους σχηματίζονται οι μεγάλες κύστεις, η διάμετρος των οποίων, όπως αναφέρθηκε, μπορεί να φτάσει αρκετά εκατοστά.

Συνήθως, οι περισσότερες κύστεις δεν προκαλούν συμπτώματα και δεν γίνονται αντιληπτές από την ασθενή ή από τον γιατρό που την ψηλαφά. Οι μεγάλες κύστεις, όμως, ιδιαίτερα αν βρίσκονται κοντά στην επιφάνεια του μαστού (κοντά στο δέρμα), συχνά είναι ψηλαφητές (αγχώνοντας τις γυναίκες που όταν τις πιάσουν, επειδή έχουν την μορφή ενός όγκου, νομίζουν ότι πρόκειται για καρκίνο).

Η σύσταση τους είναι υπόσκληρη έως σκληρή και έχουν ομαλή επιφάνεια.

Αν μεσολαβεί μεταξύ κύστεως και δέρματος άφθονος μαζικός ιστός, η επιφάνεια μπορεί να ψηλαφάται ως μικροοζώδης. Οι βαθύτερες κύστεις είναι πιο δύσκολο να ψηλαφηθούν. Επίσης, μία κύστη μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα παρόμοια του καρκίνου, όπως π.χ. να ρυτιδώσει το δέρμα. Μερικές φορές οι κύστεις είναι επώδυνες (ιδιαίτερα αν πιεστούν έντονα, όπως συμβαίνει κατά την διενέργεια της μαστογραφίας).

Ο γιατρός με την ψηλάφηση δύσκολα μπορεί να καταλάβει αν ο όγκος που πιάνει είναι κύστη ή όχι. Για να  κάνει τη διάγνωση πρέπει η γυναίκα να υποβληθεί σε απεικονιστικές εξετάσεις. Εφόσον είναι πάνω από 40 η πρώτη εξέταση που θα συστήσει ο γιατρός είναι η μαστογραφία. Μία κύστη φαίνεται μαστογραφικά, είτε είναι ψηλαφητή, είτε όχι, ως μία σκίαση (μάζα) που έχει ομαλά όρια.

Όμως, η μαστογραφία δεν έχει τη δυνατότητα να διακρίνει αν η μάζα που φαίνεται σ' αυτήν περιέχει υγρό (άρα είναι κύστη) ή είναι συμπαγής (οπότε μπορεί να είναι ένας όγκος, όπως π.χ. ένα ινοαδένωμα, ή ένας καρκίνος). Αυτή την ικανότητα διαθέτει τουπερηχογράφημα, γι' αυτό και αποτελεί την πιο καλή απεικονιστική εξέταση για τη διάγνωση των κύστεων. Σε γυναίκες νεότερες των 40 ετών, αλλά και στις μεγαλύτερες με τέτοια αδιευκρίνιστα ευρήματα, συνιστάται να γίνεται υπερηχογραφικός έλεγχος.

Οι κύστεις δεν αποτελούν προκαρκινικό στάδιο, ούτε θεωρούνται παράγοντας αυξημένου κινδύνου.

Σε ειδικές περιπτώσεις υπάρχουν ορισμένες μελέτες που έχουν δείξει μία μικρή αύξηση του κινδύνου εμφάνισης αργότερα καρκίνου του μαστού στο στήθος της γυναίκας (όχι μετατροπή της κύστης σε καρκίνο).

Ευάγγελος Φιλόπουλος
Ο Ευάγγελος Φιλόπουλος είναι Χειρουργός, Διευθυντής Κλινικής Μαστού Αντικαρκινικού Νοσοκομείου «Ο ΑΓΙΟΣ ΣΑΒΒΑΣ» και Πρόεδρος της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας,